Ibu-ibu yang Mempunyai HIV, Bolehkah Anda Menyusu?

HIV atau Human Immunodeficiency Virus adalah virus yang menyerang sistem kekebalan tubuh, khususnya sel darah putih, yang menyebabkan sistem imun badan menjadi lemah dan berkurangan. Menurut data WHO, pada akhir tahun 2015, didapati terdapat sekitar 36.7 juta orang yang didiagnosis HIV positif, dan kematian pesakit positif HIV mencapai 1.1 juta pada tahun 2015. Sementara di Indonesia saja, data dari Kementerian Kesihatan menunjukkan bahawa pada tahun 2014 terdapat kira-kira 9,589 wanita dan 13,280 lelaki yang positif HIV.

HIV adalah penyakit berjangkit virus yang boleh ditularkan melalui hubungan seksual dan pertukaran cecair badan, seperti pada wanita hamil atau ibu yang menyusukan anak-anak mereka. Tanpa rawatan yang betul dan betul, orang yang dijangkiti HIV selama bertahun-tahun akan mengalami AIDS atau memperoleh sindrom imuniti. Sementara itu, sehingga kini orang yang mengalami AIDS tidak dirawat kerana tidak ada ubat yang dapat merawat penyakit ini.

Bagaimana jika seorang ibu yang menyusui mempunyai HIV positif? Bolehkah dia tidak memberikan susu ASI? Kita semua tahu bahawa bayi memerlukan ASI untuk menyokong pertumbuhan dan perkembangan mereka pada zaman emas. Berikut adalah penjelasan mengenai sama ada ibu yang positif HIV boleh menyusu dan memberi susu mereka atau tidak.

Bolehkah virus HIV ditularkan melalui susu ibu?

Sebelum ini diketahui bahawa ASI adalah makanan yang paling sesuai untuk diberikan kepada bayi baru lahir. Tiada makanan yang sesuai dengan susu ibu yang boleh dicerna dengan mudah oleh bayi, mencegah pelbagai penyakit berjangkit, dan merupakan makanan yang baik untuk proses pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak.

Tetapi jika ibu mempunyai HIV positif, memberikan susu ibu kepada bayi itu dikhuatiri dapat menghantar bayi. Susu ibu boleh mengandungi virus HIV pada ibu yang kemudiannya ditularkan kepada bayi. Sekurang-kurangnya risiko kanak-kanak dijangkiti melalui penyusuan ibu dari ibu yang positif kepada bayi adalah 15-45%. UNICEF menyatakan bahawa pada tahun 2001 sebanyak 800 ribu kanak-kanak mengalami HIV akibat berkontrak dari ibu mereka yang positif HIV.

Sebelum ini, WHO mengesyorkan supaya tidak memberi ASI kepada kanak-kanak yang ibu mengandung HIV positif. Kajian terdahulu menyatakan bahawa penyusuan eksklusif apabila 6 bulan pertama hidup meningkat 3 hingga 4 kali risiko penyebaran HIV dari ibu kepada bayi, berbanding dengan susu formula yang diberikan oleh anak-anak. Tetapi kini tidak lagi seperti itu, kerana kajian baru menyatakan bahawa dengan mengambil ubat-ubatan dan pengambilan ubat-ubatan, ia boleh menghalang virus HIV daripada berkontraksi ke badan kanak-kanak.

Ubat antiretroviral dapat menghalang penularan melalui susu ibu

Penyelidikan yang melibatkan 2,431 pasangan ibu dan kanak-kanak dilakukan di kawasan Afrika Selatan, Malawi, Uganda, Tanzania, Zambia, Zimbabwe, dan India pada 2011 hingga 2014. Kemudian, para penyelidik memberikan ubat antiretroviral kepada ibu yang positif HIV, sejak ibu mengandung , bersalin, sehingga menyusui. Ubat adalah salah satu ubat yang diberikan kepada pesakit yang HIV positif, tetapi tidak dapat sembuh. Ubat antiretroviral ini hanya boleh membuat pertumbuhan virus melambatkan dan mengelakkan pertindihan daripada berlaku.

Penyediaan ubat ini dianggap cukup berkesan untuk mencegah penularan daripada berlaku, kerana terbukti dengan hasil kajian yang menunjukkan bahawa di Malawi terdapat pengurangan kadar pengurangan sebanyak 42% pada anak-anak yang disusui dari ibu-ibu yang positif HIV. Dalam kumpulan ibu ini, diberi ubat antiretroviral nevirapine setiap hari semasa menyusu dalam tempoh 6 bulan. Bukan itu sahaja, kadar penghantaran juga berlaku di Afrika Selatan yang menunjukkan penurunan sehingga 18% .

Sehingga sekarang, mungkin ramai orang yang berpendapat bahawa menyusu dari ibu-ibu yang mempunyai HIV positif adalah berbahaya bagi bayi, tetapi masih ASI adalah makanan terbaik untuk bayi. Malah, WHO menyatakan bahawa bayi yang dilahirkan kepada ibu HIV-positif mati lebih kerap daripada kekurangan zat makanan dan mempunyai status kesihatan yang buruk disebabkan oleh kekurangan zat makanan, bukan disebabkan virus HIV yang ditularkan. Atau, bayi mati lebih sering daripada penyakit berjangkit yang sering dialami oleh kanak-kanak, seperti cirit-birit, radang paru-paru, dan pelbagai penyakit berjangkit yang tidak berkaitan dengan HIV. Sementara itu, banyak kajian telah membuktikan bahawa menyusu dapat mencegah kanak-kanak daripada mengalami pelbagai penyakit berjangkit.

Oleh itu, adakah mungkin bagi ibu-ibu yang mempunyai HIV menyusui bayi mereka??

Walaupun begitu, seorang ibu yang mempunyai virus HIV positif dalam tubuhnya digalakkan untuk memberikan penyusuan eksklusif selama 6 bulan dengan mengambil ubat untuk mengurangkan risiko penghantaran ke bayinya. Tidak seperti ibu-ibu yang sihat yang masih perlu memberi ASI kepada kanak-kanak berumur 2 tahun dan menyediakan penyusuan susu ibu selepas 6 bulan. Pada wanita yang positif HIV, kanak-kanak yang berumur lebih dari 6 bulan digalakkan untuk mengambil makanan ringan dan pelbagai cecair sebagai pengganti susu ibu. Di samping itu, pemeriksaan kesihatan rutin perlu dijalankan, supaya doktor dapat memantau pertumbuhan bayi dan melihat status kesihatan mereka.